دروستکردنی کانتۆنی زێتر: لاواز  کردنی تەسکەرەی نەتەوایەتیی کوردستانێ

 

 کـرمـانـجـی سـەعـیـد مـەسیـفـیـی

 

بۆ ڕۆشنکرنەوەی ئەو بابەتە گەرەکە لە بەرایێ هەڵوێستەیێك لەسەر تێرمی کانتۆن بکەین. کانتۆن تێرمێکە کە لە زمانی فەڕەنسیی وەرگیرایە، و بۆ ناوچەیێکی گچکە کە ژمارەی دانیشتوانی کێم بوبێ بەکار هێنراوە. کانتۆن بە مانای گۆشەیێکی بچووکی پێڕگەیی (ئیداریی) لەناو سیستەمی پێڕگەیی مەملەکەتێك سوودی لێوەرگیراوە ـــ کانتۆن، هەرگیز بۆ زندی کردنەوەی تەسکەرەی مێژوویی میلەتێکی دابەشکراو جێسەرنج نەبووە. 

هەڵبەت، لە پاش درووست کردنی کانتۆنگەلێگ لە کوردستانی بندەستی سوریایێ بە ناوگەلێکی وەکی (جەزیرە، کۆبانێ، و عفرینێ) لەلایەن یەپەگە بە بێ ئەوەی هیچ هێمایێك بە تەسکەرەی نەتەوایەتیی بکرێ ـــ بە تێڕامانین لە دۆخی ئەو بەشەی کوردستانێ، میللەت ئەو هەنگاوەی وەکی نیازپاکی کوردان پەسند کرد کە هەر تاکێکی ئەو گەلە بە کورد و غەیرە کورد، موسڵمان و غەیرە موسڵمان لەبەرامبەر یاسا ئێکسانن، و هەر هەڤوەلاتییەك لەبۆی هەیە لە هەر پۆستێکی دەوڵەتیی کە لیاقەتی هەبێ، خزمەتی میللەت بکا.

وەلێ، وێدەچێ کە یەپەگە و پەکەکە بیانەوێ ئەو فۆڕمە پێڕگەییە بهاوێنە ناو بەشەکەی بندەستی ئێڕاقێش ـــ بەوەی کە لەو دواییە، قسە لە درووست کردنی کانتۆنگەلی شەنگالێ و تەنانەت سلێمانیش دەکەن. ئەو کارەی ئەوانە لە کاتێکە کە دەزانن ئەو بەشەی کوردستانێ (بە تەواوی کێماسییەکانی) وڵاتێکی نیمچە سەربەخۆیە کە لەلایەن وڵاتە هێزمەندەکانی جیهانی بە فەرمیی هاتیتە ناسکرن، و ئەو وڵاتە نیمچە سەربەخۆیە، سلێمانیی و شەنگالێش دەگریتەوە. لەبەرهەندێ، کارێکی نەلجهێ خۆیە کە مۆڵەت بەخۆیان بدەن بۆ مەرامی تەسکی حیزبایەتیی، زیان بە ڕەهەندی ئێکیەتیی نەتەوایەتیی بگەینن. ئەوانە پێویستە هەمیشە ئەو هەقیقەتەیان لەبەر چاو بێ کە نەك هەر شەنگال و سلێمانیی، بەڵکو کانتۆنەکانی جەزیرە، کۆبانێ، و عفرینێش بەشێك نین لە مێزۆپۆتامیایێکی خەیالیی، بەڵکە شارگەلێکن لە هەقیقەتی مێژوویی کوردستانێکی هەقیقیی کە لە ئاستانەی وەدۆزینی تەسکەرەی نەتەوایەتیی خۆیتی.

گرینگە لەبەرپاراستنی بەرژەوەندییەکانی نەتەوایەتیی، یەپەگە و پەکەکە هەوڵ بدەن کۆسپەکانی سەر ڕێگەی دامەزراندنی کۆنگرەی نیشتیمانیی کوردستانێ کێم بکەن، و مروونەتی زێتر لەگەڵ ئەو بەشەی بندەستی ئێراقێ نیشان بدەن ـــ ئەگەر وەها نەکەن، وێدەچێ گرفتەکە بکەنە کێشەکی دژوارتر ـــ بەوەی کە سیاسەتی دەست تێوەر دان لە بەشێکی دیکە وڵات بەکار بهێنن.

سیاسەتی دەست تێوەردانی ئەو حیزبانە، لەوانەیە لەبەرامبەر سیاسەتی هەڵەی پارتی دیموکراتیکی کوردستانێ بێ ـــ بەوەی کە پارتی دیموکراتیکی کوردستانێ پارتگەلێکی (وەکی پارتی دیموکراتیکی کوردستانێی) لە بەشەکانی بندەستی سووریایێ و تورکیایێ درووست کرد. ئەو سیاسەتەی پارتی وەکی دەست تێوەردان لەبەشەکانی دیکەی نیشتیمانێ دیترا. سیاسەتی حیزبایەتیی کردنی پارتی لەسەر حسێبی سیاسەتی ئێکیەتیی نەتەوایەتیی بوو کە ڕەنگە هیچ خزمەتێکی بە بەرفرە کردنی پێگەی میللیی پارتی لەو بەشانەی کوردستانێ نەکردبێ. بەڵام، سیاسەتی هەڵەی پەکەکە و یەپەگە دژوارترە، چونکە، سیاسەتی وان سەقەت ترە. ئەوانە، لەبۆ مەرامنامەی سیاسەتەکی بێکەلك قسە لە دابڕاندنی خاکی کوردستانێ و گچکە کردنەوەی قەوارەی دەستکەوتەکانی گەلی کوردستانێ لەو بەشەی وڵات دەکەن بەوەی کە زەوینەسازیی دەکەن بۆ ئەوەی شەنگالێ لە کوردستانێ جودا بکەن. هەڵبەت، ئیحتیمالێکی زۆر هەیە ئەو سیاسەتەی یەپەگە و پەکەکە لەمەڕ شەنگالێ لەلایەن ئێراقی داگیرکەر پشتگیری لێ بکرێ، و لەلایەن زۆرینەی میللەت و دەوڵەتی کەی ئاڕ گیش دژایەتیی بکرێ.

ئەو سیاسەتەی پەکەکە و یەپەگە سیاسەتەکی نەنیشتیمانپەروەرانەیە. لەبەرهەندێ، چێتر دەبێ کە هەڵوێستەیێك لەسەرئەو سیاسەتەی خۆیان بکەن بۆ ئەوەی نەبنە فاکتەرێکی دیکە بۆ قووڵتر کردنی ناڕێکی ناو ماڵی خەڵکی کوردستانێ. ئەگەر ئەوان وەها تێبگەن بە کردنی شەنگالێ بە کانتۆنێکی سەربەخۆ، ئەو ناوچە لە بندەستی پارتی دەردەهێنن ــــ بەهەندێ پێگەی خۆیان لەو ناوچە بەهێزتر دەکەن ـــ گەرەکە ئەوان عاقڵانەتر ڕەفتار بکەن. ئەوانە دەبێ ئەو هەقیقەتە وەبیرخۆیان بهێننەوە کە پارتی دەتوانێ لە ڕێگەی قانوونی جیهانیی ڕووبەڕووی وان ببێتەوە کە پەکەکە و یەپەگە دوو حیزبگەلی دوو وڵاتی دەرەکین، ئەمە لەلایێ، لەلایێکی دیکە، شەنگال دەکەوێتە ناو چارچێوەی بەندی ١٤٠ لە دەستووری ئێڕاقێ کە دیسان پارتی دەتانی لەبەرامبەر یەپەگە و پەکەکە بەکاری بهێنێ. لە تەنیشت ئەو زەوینە قانوونییەش، ئیحتیمال هەیە کە پارتی و هەندێ حیزبی دیکەش بە هێزەکانی خۆیان ڕوبەڕووی پەکەکە و یەپەگە ببنەوە کە بە یەقین دەبێتە هۆی ئەوەی جارەکی تر کورد بە دەستی کورد بە کوشتن بدرێ ـــ لەوەش وێوەتر، پەکەکە و یەپەگە بەو کارەیان، دوژمنایەتیی دەخەنە ناو خەڵکی شەنگالێش. بۆیێ لێرەکانێ، ئێکەك لەبۆی هەیە ئەو پرسیارە بکا، ئایا لەوەختێك ئەنجامگەلێکی وەها ترسناك لەو یارییەی یەپەگە و پەکەکە دەبیندرێ، ڕەوایە ئەو حیزبانە لەبۆ سیاسەتی سەقەتی حیزبایەتیی یاری بە سەرنوێشتی ئەو میللەتە بکەن؟

بۆ پارتی، یەپەگە، و پەکەکە گرینگە هەول بدەن ئەو شانازییە شکۆمەندەی کە لەئەنجامی چوونی پێشمەرگە بۆ کۆبانێ و گەریلا بۆ شەنگالێ و کەرکووکێ و ناوچەگەلێکی دیکە درووست بووە، هێزمەندتری بکەن. ئەو سیاسەتە حەکیمانە هی وانە. ئەو سیاسەتە لەلایەن میللەت ڕیزمەندانە ولەناو مێژووش شانازیمەندانە لەبۆیان تۆمار دەکرێ.

حەکیمانەتریش دەبێ، ئەگەر سەرۆکی کوردستانێ لەڕێگەی دایەلۆگ هەوڵ بدا کە لەگەڵ پەکەکە و یەپەگە بە ئاگەداری "مـیللەت" قسە بکا بۆئەوەی ڕێگە لەو ترسە بگرێ کە خەریکە هەڕەشەی زێتر لەسەر ئێکیەتیی خەباتی نەتەوایەتیی درووست دەکا. سەرۆکی کوردستانێ، لە پارلەمانێ لەبەر چاوی میللەت سوێندی یاد کرد کە ئێکیەتیی خاکی کوردستانێ دەپارێزێ، بۆیە گرینگە لەگەڵ یەپەگە و پەکەکە کار بکا بۆئەوەی نەهێڵێ چیدی زیان بە خەباتی نیشتیمانیی بکەوێ. بەهەمان ئەندازەش، هەوڵ بدا لەگەڵ ینکیش لەئاستێکی بەرزتر لە حیزبایەتیی بگەنە ئەنجامێك کە کۆتایی بە پاشماوەکانی دوو پێڕگەیی بهێنێ. چونکە، ئەگەر ئەوڕۆ پشت بە ئێکدی و بە میللەت نەبەستن، ئیدی لەوانەیە زوو، درەنگی بەسەر دابێ ـــ ئەوکاتە هەر هەموویان ڕوو زەردی دونیا و قیامەت دەبن.

ئەنجا، بۆ کۆتایی هێنان بەو گرفتانەی نێوخۆیی، گەرەکە سەرۆکی کوردستانێ هەوڵی دامەزراندنی کۆنگرەی نەتەوەیی کوردستانێ بخاتەوە گەڕ، چونکە کۆنگرە دەبێتە تەنها پێگە کە دەنگ و ڕەنگی نەتەوەی کوردستانێ لەسەر ئاستی جیهانێ نیشان بدا. هەڵبەت، ئەو کارە چەندە بۆ میللەت سوودی هەیە، هێندەش بۆ کاك مەسعوود بارزانیی سوودی هەیە. چونکە، ئەو دەبێتە سەرۆکی کۆنگرەی نەتەوەیی و لەمەڕ پرسەکانی نەتەوایەتیی، ئەو دەبیتە نوێنەری نەتەوەی کوردستانا مەزن.

شکۆی میللەت گەورەیە، نابێ چیدی بۆ مەرامی حیزبایەتیی، بێڕیزیی پێ بکرێ!