موڕافەعە مێژووییەکەی جەلال تاڵەبانیی لە مەجلیسی حوکم لە بەغدایێ
کرمانج گوندیی
ڕۆژی شەمو، ڕێکەوتی ٩/٢/٢٠١٣، لە کانالەکانی ڕاگەیاندنی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان (یـنـک) یادی نۆهەمین ساڵوەگەڕی "موڕافەعەکەی"جەلال تالەبانیی کراوە. بە گوێرەی میدیای یـنـک، "نۆ ساڵ لەمەوپێش جەلال تالەبانیی لە مەجلیسی حوکم لە موڕافەعەیەکی مێژووییدا بە بەڵگە و داکیومێنتی مێژوویی کوردستانی بوونی شاری کەرکووکی سەلماند."
هەڵبەت لە بەرایێدا دەمەوێ ئەوە بڵێم کە بە هیچ جۆرێک مەبەستم کێمکردن لە بەهای ئەو کارەی جەلاڵ تالەبانیی نیە ــــ هەر کەسێک کە خزمەتی ئەو نەتەوە و نیشتمانە خێرنەدیووە بکا جێکارەکەی لەسەر چاوانە. بەڵام، هەواڵەکە وەها بڵاوکراوە بە جۆرێک کە جەلاڵ تالەبانیی بۆ "جاری یەکەم" بە بەڵگە کوردستانی بوونی شاری کەرکووکی سەلماند بێ!
هەورامانییەکان دەوڵەتی مەتین ـــ میتانیان درووست کرد. وڵاتی مەتین وەکی هیلالێک بوو کە لە دەشتی بەرینی کەرکووکێ (بەلای بەغدایێ) دەستی پێدەکرد و زنجیرە چیاکانی زاگرۆس و مەتینانی لە ئامێز دەگرت و خوار دەبۆوە و بەرەو دەریای میدیتەرانە (تەرانەی میدیی)دەکشا. لە باشووری وڵاتی هەورامییەکان ـــ وڵاتی مەتین ـــ شاری "نووزی" بەرچاوترین شاری مەتین بوو ـــ شاری نووزی هەمان شاری کەرکووکی مەتینیی/میدیایی/کوردستانییە. لەوەتای ئەو میللەتە دلێرەی مە هۆویەتیی خۆی لەو سەرزەمینە درووست کردیە نووزی/کەرکووک و ئەو میللەتەی ئێمە لە یەکتری دانەبراون (و داشنابڕێن). ئەوە لەمەڕ مێژووی کەونار.
لە ڕوانگەی مێژووی مۆدێرنیش، لە پاش یەکەم جەنگی جیهانگیر، لە دوای ئەوەی ئەو کەرتەی وڵاتی مە بەزۆرداریی خرایە سەر ئێراقی عارەبیی و میللەتی مە کەوتە بندەستی داگیرکەرێکی سەرسەخت ـــ ئیدی لە فەرهەنگ و تەسکەرەی خۆی بێبەش کرا، و بووە بەشێک لە "ئوممەی عارەبیی." ئەوکات، کوردستان بەهەر چار شارەکانی مووسڵ، هەولێر، سلێمانی، و کەرکووک کەوتە بن شالاوی ئەسیمیلیەسیۆن ــــ ئەو ئەسیمیلەسیۆنەش لە مووسڵ و کەرکووک دەستی پێکرد. شۆڤێنیزمی عارەبیی لە عارەبیزەکردنی مووسڵێ (بە ناخێری گیان و ژیانیان سەرکەتن ــــ ئێستا ئەو شارەی کە هەموو ویلایەتی موسڵی پێدە ناسرا ــــ زوو لە ویلایەتی موسڵ/کوردستان دابڕێنرا). عارەبیزەکردنی شاری کەرکووکی ئەژدادیی لە کۆتایی ساڵانی بیستەکانی سەدەی ڕابردی ـــ کاتێک کە نەفتی تێدا وەدۆزرا ـــ دەستی پێکرد. کەرکووک هەمیشە کوردستانیی بووە ـــ زێتر لە ٣٦٠٠ ساڵ پێش ئەوەی لە "مەجلیسی حوکم" جەنابی جەلال تالەبانیی کوردستانیی بوونی ئەو شارە بسەلمێنێ!
پاشان کە شۆڕشی نیشتمانیی ئەیلوولێ لە ساڵی ١٩٦١ دەستی پێکرد ــــ کەرکووک هەمیشە خاڵی ناکۆکی نێوان سەرۆکایەتیی شۆرش و ڕژێمی داگیرکەری ئێراقێ بوو. چونکە ڕژێمەکانی ئێراقێ هەر لە فەیسەڵ پاشا هەتا سەددام حوسێن هەتا نوری مالیکی هەریەک بە نۆرە و توانای خۆی هەولی دایە کەرکووک لە کوردستانێ دابڕێ.
لە پڕۆژە ی دانووساندنەکەی کە جەلال تالەبانی بە ڕژێمی دابوو، و لەگەڵ سەددام حوسێن باسی لێوە کردبوو ــــ لە لاپەڕەکانی ٢ و ٩ لە بەشی دووەم لە خاڵی ( ج ) ئەوهای نووسی بوو، "ناوچەی ئۆتۆنۆمی ئەو پارێزگانە دەگرێتەوە ـــ هەولێر، سلێمانی، دهۆک."
دواتر، ڕۆژنامەی الانباء الکویتیە لە ٨/٧/١٩٨٤، لە زمانی جەلال تالەبانیی ئەوهای نووسی،"[تالەبانیی] ڕایگەیاند کە کەرکووک ناکەوێتە ناوچەی ئۆتۆنۆمی." پاشان گۆڤاری الطلیعة العربیة لە ژمارەی ٦٥ لە ١٦/٨/١٩٨٤، لە ژێر سەردێری "مەرهەمی زەمانە" بەو جۆرە لە سکرتێری گشتیی یـنـکی پرسی ـــ ئایا شاری کەرکووک دەکەوێتە چارچێوەی ئەو ئۆتۆنۆمییەی داوای دەکەن؟ تالەبانیی لە وەڵامدا فەرمووی،"نەخێر، کەرکووک شارێک نیە کە بکەوێتە ناوچەی ئۆتۆنۆمییەوە."
ئەنجا، لێرە مەبەستم ئەوە نەبووە و نیە کە داکۆکیم لە لایەنێک کردبێ ــــ تەنێ ئەوە نەبێ کە بە خەتایێکی مەزن دەزانم لە وەختێک کەسێک یان لایەنێک هەول بدا بۆ بەرژەوندی خۆی مێژوو چەواشە بکا ـــ هەڵبەت ئەوەی لەمەڕ ئەو بابەتە کرایە لە چەواشەکاریی تێپەڕیوە ـــ لە تەنیشت ئەو چەواشەکارییەی مێژوو، هەوڵی شاردنەوەی مێژوویەکی شوومی جەلال تالەبانیش درایە.
مێژوو جگە لە تۆمارگەی رووداوەکان شتێکی دیکە نیە ــــ لەبەر هەندێ گرینگە داستانەکان چلۆن روویان داوە وەها بنووسرێن ــــ چاکە و خراپەی قارەمانانی داستانەکان وەک خۆیان بە ئەمانەت بۆ نەوەکانی ئاییندە بگوازرێنەوە. ئەگەر وەها نەکرێ، ئەوە دیارە خیانەت دەکرێ، ئەو خیانەتەش نەک هەر لە ڕابردووی میللەت دەکرێ بەڵکوو لە نەوەکانی ئاییندەش دەکرێ. ئەوە خیانەتێکە کە لە نەتەوە و نیشتمان دەکرێ ــــ لەبەر هەندێ، گەرەکە میللەت لێی بێدەنگ نەبێ
No comments:
Post a Comment